Przepisy dyrektywy o ochronie sygnalistów nakładają na przedsiębiorców obowiązek wprowadzenia odpowiednich procedur mających zapewnić ochronę prawa Unii Europejskiej. Choć na razie brak jest ustawy implementującej przepisy dyrektywy, warto już teraz przygotować się do stosowania nowych regulacji prawnych. Jest to szczególnie istotne dla przedsiębiorców, których zatrudniają minimum 250 pracowników, gdyż czas na wprowadzenie tych rozwiązań mają do 17 grudnia 2021 r. Natomiast przedsiębiorcy zatrudniający od 49 do 249 pracowników mają czas do 17 grudnia 2023 r.
Niniejszy artykuł jest wstępem do omówienia problematyki dyrektywy o ochronie sygnalistów oraz obowiązków, które dyrektywa nakłada na przedsiębiorców oraz instytucje publiczne w tym zakresie.
Dlatego należy wskazać, że dyrektywa ma na celu wychwytywanie naruszenia prawa Unii Europejskiej (z zakresu zamówień publicznych; usług, produktów i rynków finansowych oraz zapobieganiu praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu; bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami; bezpieczeństwa transportu; ochrony środowiska; ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego; bezpieczeństwa żywności i pasz, zdrowia i dobrostanu zwierząt; zdrowia publicznego; ochrony konsumentów; ochrony prywatności i danych osobowych oraz bezpieczeństwa sieci i systemów informacyjnych), naruszeń mających wpływ na interesy finansowe Unii, o których mowa w art. 325 TFUE i określone szczegółowo w stosownych środków unijnych, jak też naruszenia dotyczące rynku wewnętrznego, o którym mowa w art. 26 ust. 2 TFUE, w tym naruszenia unijnych zasad konkurencji i pomocy państwa, jak również naruszeń dotyczących rynku wewnętrznego w odniesieniu do działań, które stanowią naruszenie przepisów o podatku od osób prawnych lub do praktyk mających na celu uzyskanie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem lub celem mających zastosowanie przepisów o podatku od osób prawnych.
Warto podkreślić, że dyrektywa nie odnosi się wyłącznie do pracowników danego przedsiębiorcy zgłaszających wystąpienie pewnych naruszeń. Dyrektywa zapewnia ochronę:
a) osobom posiadającym status pracownika w rozumieniu art. 45 ust. 1 TFUE, w tym urzędników służby cywilnej;
b) osobom posiadającym status osób prowadzących działalność na własny rachunek w rozumieniu art. 49 TFUE;
c) akcjonariuszom lub wspólnikom oraz osobom będącym członkami organu administrującego, zarządzającego lub nadzorczego przedsiębiorstwa, w tym członków niewykonawczych, a także wolontariuszom oraz stażystom, bez względu na to, czy otrzymują oni wynagrodzenie;
d) osobom pracującym pod nadzorem i kierownictwem wykonawców, podwykonawców i dostawców;
e) osobom, które dokonują zgłoszenia w przypadku, gdy ujawnienie informacji dotyczy naruszeń prawa, powstałych podczas stosunku pracy, który już ustał;
f) osobom, które podczas rekrutacji uzyskały informacje o naruszeniach prawa (dotyczy to także negocjacji poprzedzających zawarcie umowy);
g) osobom pomagającym w dokonaniu zgłoszenia;
h) osobom trzecim powiązanym z osobami dokonującymi zgłoszenia, które mogą doświadczyć działań odwetowych związanych z pracą, a także działań jakich mogą doświadczyć ich współpracownicy oraz krewni;
i) podmiotom prawnym, które stanowią własność osoby dokonującej zgłoszenia, dla których taka osoba pracuje lub które są w inny sposób z nią powiązane w kontekście związanym z pracą.
Jak wynika z przedstawionych powyżej informacji, dyrektywa zapewnia szeroki zakres ochrony osób, które zdecydują się na dokonanie zgłoszenia naruszeń.
Jednak takie zgłoszenie powinno być dokonywane w sposób, który nie zaszkodzi sygnaliście. Dlatego przedsiębiorca powinien opracować w ramach swojej firmy odpowiednią procedurę oraz stworzyć kanały, dzięki którym dokonywanie zgłoszeń będzie odbywać się w sposób anonimowy, ale jednocześnie pozwalający na identyfikację naruszenia oraz sytuacji z nim związanej.
Ponadto, procedura dotycząca ochrony sygnalistów powinna także jasno określać, co będzie dziać się z takim zgłoszeniem, kto i w jaki sposób będzie je rozpatrywał, a także w jakim czasie i w jakiej formie zostanie udzielona sygnaliście odpowiedź.
To tylko zarys informacji o obowiązkach, które nakłada na przedsiębiorców dyrektywa o ochronie sygnalistów. W następnym wpisie dowiedzą się Państwo o definicjach użytych w tej dyrektywie, ale także o warunkach objęcia ochroną osób będących sygnalistami.